2008-11-06

Tomasz Błeszyński h. Suchekomnaty – podkomorzy ostatni sieradzki

Opowieść zacznę od roku 1701, kiedy Józef Błeszyński, syn Stanisława i Katarzyny z Rychłowskich zawarł kontrakt małżeński z Urszulą Lipską h. Grabie, wdową po Stanisławie Linowskim h. Pomian o rękę jej córki – panny Marianny Linowskiej, biorąc posag w wysokości 12.000 zł. Ze związku Marianny i Józefa Błeszyńskich zrodziło się kilkoro dzieci – córki: Konstancja, małżonka Józefa Grodzickiego, chorążego wieluńskiego i Katarzyna Radoszewska oraz synowie: Kazimierz, Antoni, Franciszek, Stanisław, Daniel i Tomasz Jan, który przyszedł na świat około 1708 roku (prawdopodobnie w Tubądzinie) i o nim właśnie będzie tutaj mowa.

Tomasz Jan Błeszyński przez całe życie był nadzwyczaj aktywny na polu publicznym, którą to aktywność odziedziczył zapewne po swych wybitnych przodkach – ojcu Józefie, cześniku piotrkowskim i pradziadku Janie Lipskim herbu Grabie, sędzim grodzkim i ziemskim kaliskim. Okoliczna szlachta darzyła Błeszyńskiego wielkim szacunkiem i zaufaniem powierzając mu sprawowanie licznych i ważnych urzędów ziemskich w swoim województwie. 10 listopada 1746 roku po raz pierwszy wstąpił na scenę publiczną. Tego dnia został powołany na urząd cześnika sieradzkiego zastępując swego brata Kazimierza, który awansował na chorążego mniejszego piotrkowskiego. Tomasz Błeszyński był cześnikiem przez cztery lata. W sierpniu 1750 roku objął urząd stolnika sieradzkiego a dziesięć lat później szlachta sieradzka obwołała go chorążym mniejszym swego województwa. W roku 1761 pełnił funkcje posła na Sejm Rzeczpospolitej z województwa sieradzkiego. Nie był to bynajmniej szczyt kariery Tomasza Błeszyńskiego. Najważniejsze zdarzenia w jego działalności publicznej miały dopiero nastąpić. Funkcję chorążego Błeszyński sprawował niespełna dwa lata gdyż w grudniu 1761 roku szlachta sieradzka ogłosiła go jednym z czterech kandydatów na objęcie urzędu podkomorzego sieradzkiego po zmarłym 14 grudnia tego roku Marcinie Walewskim. Akt ten miał miejsce na sejmiku elekcyjnym, odbytym w Sieradzu 29 grudnia 1761 r.

Sejmiki szlacheckie były kluczowym elementem struktury władzy w Rzeczpospolitej, były jak ogniwa, z których składał się łańcuch, zarządzający Państwem i stanowiący o wszystkich sprawach w kraju. Oprócz zwykłych sejmików ziemskich, poprzedzających sejmy walne, zwoływano sejmiki relacyjne, na których posłowie zdawali sprawę z tego, co zdarzyło się na sejmie, sejmiki deputackie, na których obierano deputatów do trybunału, sejmiki ekonomiczne czyli gospodarcze i sejmiki elekcyjne, na których obierano po czterech kandydatów na wakujący urząd ziemski, z których król zatwierdzał jednego. Sejmiki były dla braci szlacheckiej swego rodzaju świętem a uczestnictwo w nich traktowano jak obywatelski obowiązek i sposobność do wymiany poglądów oraz uzyskania wiedzy o stanie państwa i polityki.

Szlachta tłumnie zjechała na miejsce obrad do Sieradza. Gwar, ruch, rewia kolorów strojów mieszczan, ziemiaństwa i gawiedzi zwiastowały niecodzienne zdarzenia. Zgromadzona szlachta wybrała spośród najbardziej godnych zaufania i szacunku przedstawicieli swego stanu marszałka i asesorów sejmiku sieradzkiego. "My, rady, senat, urzędnicy i rycerstwo województwa sieradzkiego, zjechawszy się do Sieradza, na miejsce elekcyjom zwyczajne, [...] obraliśmy sobie za marszałka koła naszego wielmożnego jegomości pana Wojciecha Łubieńskiego, podstolego piotrkowskiego i za asesorów wielmożnych ichmościów panów Sobestyjana Szulmirskiego, cześnikowicza inowłodzkiego i Franciszka Bogusławskiego*, pod którego jegomości pana marszałka dyrekcyją z podanych nam po śmierci jegomości pana Marcina Walewskiego, podkomorzego sieradzkiego kandydatów do podkomorstwa czterech ichmościów pari virtute et meritis w Rzeczypospolitej i w województwie naszym claros obraliśmy, to jest z powiatu sieradzkiego wielmożnego jegomości pana Tomasza Błeszyńskiego, chorążego sieradzkiego, z powiatu szadkowskiego wielmożnego jegomości pana Andrzeja Zapolskiego, cześnika sieradzkiego, z powiatu piotrkowskiego wielmożnego jegomości pana Jana Pstrokońskiego, wojskiego piotrkowskiego, z powiadu radmskiego** wielmożnego jegomości pana Stanisława Walewskiego, stolnika sieradzkiego. Których ichmościów kandydatów jako najjaśniejszemu majestatowi rekomendujemy...”[1]. Obradom towarzyszyły protesty części szlachty przeciw rzekomej nielegalności elekcji. Mimo to, król August III, poparł kandydaturę Tomasza Błeszyńskiego i nominował go do objęcia urzędu.

Początek panowania Stanisława Augusta znamionowały szczególnie burzliwe wydarzenia w dziejach Polski, które dotknęły również ziemię sieradzką. W roku 1767, niezadowolona z poczynań króla Stanisława oraz z pierwszych reform, opozycja magnacka zawiązała w oparciu o Rosję tzw. konfederację radomską. Zdezorientowana szlachta sieradzka, dając się podjudzić agentowi opłacanemu przez Rosjan – Janowi Ponińskiemu, wojewodzicowi poznańskiemu, gremialnie poparła tę konfederację na sejmiku w dniu 5 maja obierając marszałkiem podkomorzego Błeszyńskiego.

24 sierpnia 1767 roku Sieradzanie spisali swe żądania i wybrali posłów do ich przedstawienia. Wśród nich byli: Tomasz Błeszyński i jego bratanek Ignacy. Konfederacja jednak upadła gdyż szlachta zrozumiała, że w oparciu o Rosję nie jest w stanie zrealizować swoich postulatów. Tego roku, jakże bogatego w wydarzenia, Tomasz Błeszyński był trzykrotnie wybierany przez szlachtę marszałkiem sejmiku sieradzkiego. Rok później wybuchła kolejna konfederacja zwana barską, wymierzona tym razem nie tylko przeciw królowi lecz także przeciw Rosji. Tomasz Błeszyński był zwolennikiem tej konfederacji. Dnia 15 stycznia 1769 r. „urzędnicy, rycerstwo i ziemianie województwa sieradzkiego za powodem górniejszych województw wielkopolskich”[2] zawiązali w Sieradzu po wcześniejszych niepowodzeniach nową konfederację. Aktowi asystował z licznym oddziałem zbrojnym sam Malczewski. Regimentarzem sieradzkim wojsk konfederackich wybrano, nieobecnego na zjeździe, Józefa Zarembę, którego zastępował Tomasz Błeszyński, a rotmistrzami: Biernackiego, Dobrzelewskiego, Bogusławskiego, Sławianowskiego, Młoszewskiego i Rychłowskiego. Marszałkiem został Ignacy Gałecki, starosta bydgoski.

Choć konfederacja barska upadła, to jednak stała się impulsem do działań reformatorskich ustroju Rzeczpospolitej. W roku 1780, za uniwersałem królewskim, rozpoczęła działania w Sieradzu Komisja Dobrego Porządku, w której jednym z komisarzy był nie kto inny jak Tomasz Błeszyński, podkomorzy. Prace Komisji spotkały się z gorącym poparciem mieszczan i trwały nieprzerwanie aż do 1792 r.

Błeszyński nie tylko był aktywnym działaczem publicznym ale także człowiekiem hojnym. Nie skąpił grosza kiedy w roku 1787 r. ziemię sieradzką nawiedził nieurodzaj, a sąsiednie Błaszki straszliwy pożar. Wówczas żywioł zniszczył kościół wraz z wszystkimi budynkami przykościelnymi. Dzięki ofiarności Błeszyńskiego i innych ziemian w dwa lata po tragedii kościół został odnowiony i przygotowany do odprawiania nabożeństw.

Gorącym okresem w życiu Tomasza Błeszyńskiego był czas Sejmu Czteroletniego. W roku 1789, Błeszyński był jednym z sygnatariuszy rezolucji wyrażającej poparcie uchwały Sejmu Wielkiego o zwiększeniu liczebności wojska oraz podatków na ten cel. Błeszyński odegrał też niemałą rolę w czasie, w którym uchwalona została Konstytucja 3 Maja. Wraz ze swym bratankiem Ignacym Błeszyńskim, starostą brodnickim włączył się w akcję zjednania szlachty sieradzkiej dla poparcia Ustawy. Król Stanisław August dziękował im, za pośrednictwem pułkownika Lenartowicza, za zaangażowanie w tej sprawie. Jednocześnie król pisał do nich, aby użyli swoich wpływów i poprowadzili obywateli sieradzkich do ugruntowania Konstytucji 3 Maja na zbliżających się sejmikach. Z uwagi na duży autorytet Błeszyńskich w Sieradzkiem, pozyskanie ich dla działań inicjowanych przez pułkownika Lenartowicza, było poważnym sukcesem. Pułkownik K. A. Lenartowicz, w związku z tym pisał: „Listy królewskie ode mnie do Błeszyńskich wyproszone, wiele zjednały ze mną połączenia, a ku wierności królowi zapewnienie”[3]. Ustawa Rządowa nie wymagała potwierdzenia przez sejmiki, jednakże ich aprobata miała bardzo ważny aspekt polityczny gdyż ostatecznie ugruntowałaby Ustawę w społeczeństwie szlacheckim. W Sieradzu w dniu 3 października 1791 r., odbył się uroczysty zjazd szlachty ze wszystkich czterech powiatów województwa sieradzkiego, na którym zgromadzeni złożyli akces na rzecz Konstytucji 3 Maja. W sformułowanym w trakcie zjazdu akcie czytamy m.in.: „[...] gdy więc Konstytucyja i uchwały Królestwa Polskiego pod dniem 3 miesiąca Maja roku bieżącego [...] najuroczyściej nastąpiły [...] przeto [...] łącznie i zgodnie idąc do całego kraju polskiego tęż Konstytucyją i wszelkie uchwały mocne, trwałe i niewzruszone chcąc mieć akces nasz czyniemy”[4].

Warto w tym miejscu przypomnieć tych Sieradzan, którzy złożyli swój podpis pod dokumentem akcesyjnym, jakże ważnym w dziejach ziemi sieradzkiej:

1. Maciej Zbijewski, kasztelan konarski sieradzki, prezes Komisji Cywilno Wojskowej województwa sieradzkiego, 2. Tomasz Błeszyński, podkomorzy sieradzki, 3. Ludwik Walewski, chorąży piotrkowski, 4. Stefan Walewski, chorąży radomszczański, 5. Michał Ostrowski, chorąży radomszczański, 6. Aleksy Ostrowski, podczaszy radomszczański, 7. Ksawery Turski, stolnik szadkowski, 8. Stanisław Tymowski, wojski radomszczański, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 9. Antoni Ostrowski, podstoli piotrkowski, 10. Konstanty Milewski, łowczy szadkowski, 11. Franciszek Odrowąż Karsznicki, miecznik szadkowski, 12. Józef Wężyk, miecznik radomszczański, 13. Ignacy Błeszyński, starosta brodnicki, 14. Daniel Suchecki, starosta szadkowski, 15. Franciszek Komorowski, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 16. Walenty Jaksa Żeromski, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 17. Jan Krąkowski, komornik ziemski sieradzki, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 18. Ignacy Błeszyński, podkomorzyc sieradzki, komisarz cywilno wojskowy województwa sięradzkiego, 19. Michał Błeszyński, podkomorzyc sieradzki, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 20. Józef Załuskowski, komisarz cywilno wojskowy województwa sieradzkiego, 21. Franciszek Bogusławski*, 22. Jan Załuskowski, rotmistrz, 23. Kazimierz Albin Lenartowicz, pułkownik wojsk koronnych, 24. Franciszek Ksawery Lenartowicz, 25. Piotr Błeszyński, podkomorzyc sieradzki, 26. Antoni Milewski, 27. Kajetan Milewski, szambelan jego królewskiej mości, 28. Łukasz Milewski, chorąży, 29. Andrzej Milewski, 30. Józef Milewski, 31. Antoni Ostrowski, miecznik radomszczański, 32. Ignacy Ostrowski, szambelan jego królewskiej mości, 33. Michał Ostrowski, podczaszy radomszczański, 34. Piotr Starczewski, 35. Florian Załuskowski, 36. Walerian Kąsinowski, 37. Marcin Zbijewski, 38. Maksymilian Zadora Łączkowski, komornik graniczny sieradzki, 39. Konstanty Zadora Łączkowski, komornik sądowy, 40. Wincenty Ostoja Kiedrzyński, 41. Wiktor Zadora Łączkowski, 42. Stefan Szałowski, 43. Chryzostom Sadowski, 44. Stanisław Wężyk, miecznik radomszczański, 45. Adam Wężyk, 46. Aleksander Otocki, chorąży, 47. Maksymilian Otocki, rotmistrz, 48. Feliks Murzynowski, 49. Szymon Murzynowski, 50. Wojciech Murzynowski, 51. Franciszek Zglinicki, 52. Wojciech Łączkowski, 53. Stanisław Łączkowski, 54. Szymon Łączkowski, 55. Wojciech Żeromski, 56. Roch Błeszyński, 57. Józef Morawski, 58. Ksawery Madaliński, 59. Michał Mokrski, 60. Tomasz Białobrzeski, 61. Maksymilian Prądzyński, 62. Wojciech Górzyński, 63. Dominik Skórzewski, 64. Franciszek Ostoja Kiedrzyński, 65. Ludwik Lenartowicz, towarzysz Kawalerii Narodowej, 66. Jędrzej Lenartowicz, towarzysz Kawalerii Narodowej, 67. Paweł Ostoja Kiedrzyński, 68. Ignacy Milewski, 69. Jan Milewski, 70. Szymon Milewski, 71. Marceli Milewski, 72. Wojciech Milewski, 73. Stanisław Skórzewski, 74. Hipolit Dobrzeniecki, 75. Jan Karsznicki, 76. Bogumił Skórzewski, 77. Ignacy Antoni Klimaszewski, 78. Ignacy Klimaszewski, 79. Józef Klimaszewski, 80. Stanisław Dąbrowski, 81. Jakub Czartkowski, 82. Jan Czartkowski, 83. Józef Gordon, 84. Wincenty Zadora Łączkowski, 85. Antoni Zadora Łączkowski, 86. Roch Zadora Łączkowski, 87. Stanisław Rola Gozdowski, 88. Marcin Rola Gozdowski, 89. Ignacy Starża Korzenicki, 90. Józef Grzymała Wiewiórowski, 91. Łukasz Grzymała Wiewiórowski, 92. Tadeusz Grzymała Wiewiórowski, 93. Marcin Kurowski, 94. Franciszek Rozdrażewski, szambelan jego królewskiej mości, 95. Daniel Stamirowski, 96. Kajetan Otocki, 97. Wojciech Otocki, 98. Seweryn Otocki, 99. Szymon Otocki, 100. Antoni Podlecki, 101. Tomasz Dłużewski, 102. Bogumił Witwicki, 103. Stanisław Rozdrażewski, 104. Karol Błeszyński, podkomorzyc sieradzki, 105. Bonawentura Skórzewski, 106. Kazimierz Rola Piekarski, 107. Paweł Rola Piekarski, 108. Mateusz Rola Piekarski, 109. Antoni Rola Piekarski, 110. Felicjan Czartkowski, 111. Stanisław Czartkowski, 112. Wojciech Mycielski, 113. Adam Mycielski, 114. Wincenty Mycielski, 115. Jan Ordęga, podkomorzyc inowłodzki, 116. Antoni Prawdzic Karnicki, 117. Paweł Psarski, 118. Wincenty Pobóg Dłużniewski, 119. Karol Zaremba Tymieniecki, 120. Józef Lipski, 21. Marcin Kurzewski, 122. Andrzej Masłowski, 123. Franciszek Żelisławski, 124. Wincenty Grabiński.

125. Roch Pągowski, 126. Tadeusz Żelizer, 127. Szymon Potocki, 128. Stanisław Mołodecki, 129. Michał Panoszewski, komornik ziemski sieradzki, 130. Antoni Sędzicki, 131. Stanisław Łyszczyński, 132. Paweł Rawicz Rojek, 133. Jan Rawicz Rojek, 134. Mateusz Rawicz Rojek, 135. Bernard Kłosiński, 136. Antoni Wincenty Budzisz Pstrokoński, 137. Michał Rola Piekarski, 138. Paweł Chodakowski, 139. Andrzej Ostoja Kiedrzyński, 140. Jan Alojzy Popiel, 141. Józef Dunin, 142. Wojciech Mogielnicki, cześnik mielnicki, 143. Ignacy Sulimierski, cześnikowicz inowłodzki, 144. Mateusz Rola Gozdowski, 145. Roch Rola Gozdowski, 146. Piotr Dunin, 147. Piotr Rola Gozdowski, 148. Józef Puczek Wilski, 149. Kazimierz Borzęcki, 150. Michał Borzęcki, 151. Andrzej Borzęcki, 152. Wojciech Borzęcki, 153. Jan Borzęcki, 154. Paweł Borzęcki, 155. Teodor Borzęcki, 156. Józef Borzęcki, 157. Michał Ordęga, 158. Jan Skórzewski, 159. Hieronim Łaszewski, skarbnik piotrkowski, 160. Florian Stamierowski, 161. Józef Jabłkowski, 162. Hilary Stamierowski, 163. Piotr Zbijewski, 164. Ignacy Zbijewski, 165. Wincenty Zbijewski, 166. Anastazy Zbijewski, 167. Ludwik Sulimierski, 168. Wincenty Doliński, 169. Karol Węgierski, miecznik ostrzeszowski, 170. Seweryn Zaremba Tymieniecki, skarbnik ostrzeszowski, 171. Wawrzyniec Podlecki[5].

Zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja w sieradzkim nastąpiło 14 lutego 1792 roku w Sieradzu u o.o. Dominikanów. K. A. Lenartowicz w jednym ze swoich listów pisał: „[...] zaczęliśmy obrady nasze od zaprzysiężenia Konstytucyi 3 Maja. Przytłumiwszy pierwej głosami naszemi śmiałość przeciwiających się tej Ustawie możnowładców, to jest całego ziemstwa zeszłego sieradzkiego i ich adherentów”[6]. Głos na rzecz zaprzysiężenia Konstytucji 3 Maja zabrał m.in. Tomasz Błeszyński podkomorzy sieradzki. W uchwale sejmikowej czytamy: „Szanowny, pełen lat i zasług, poważany i kochany Jaśnie Wielmożny Błeszyński, podkomorzy sieradzki [...] w zapale gorliwości swojej, wzywał obywateli do łączenia się z nim w zaprzysiężeniu Konstytucyi Trzeciego Maja”[7]. Jednymi z najbardziej gorliwych zwolenników złożenia przysięgi byli: Tomasz i Ignacy Błeszyńscy, Stefan Kolumna Walewski, chorąży piotrkowski i Feliks Łubieński, poseł sieradzki. Nie było głosów sprzeciwiających się przysiędze. Podaną przez L. Walewskiego, chorążego piotrkowskiego rotę przysięgi odczytywał prezydujący kasztelan M. Zbijewski.

Tomasz Błeszyński siedział na podkomorstwie do kresu Rzeczpospolitej, był ostatnim podkomorzym sieradzkim. W trakcie pełnienia tego urzędu powoływał wielu swych namiestników (komorników granicznych) wywodzących się z najznakomitszych rodów szlacheckich ziemi sieradzkiej. Między innymi byli to: Jan Kanty Gołembowski, Jan Nepomucen Kobielski, Walenty Jaxa Żeromski, Józef Pankracy Kociełkowski, Walenty Klichowski, Jan Zadora Łączkowski, Wojciech Rokossowski, Zygmunt Passentha Kiedrowski i Ludwik Bogusławski.

Życie prywatne Tomasza Błeszyńskiego jest równie interesujące jak jego działalność publiczna. W roku 1731 był wraz z bratem Kazimierzem posesorem (dzierżawcą) majątku Wrząca należącym do ich siostry Konstancji i jej męża Józefa Grodzickiego. W maju 1749 roku Błeszyński kupił od Bartochowskich majątek Żelisław wraz z wsiami: Wójcice, Janowice, Sarny i Zaborów w pow. sieradzkim. W tym czasie wstąpił w związek małżeński z Konstancją Otfinowską herbu Gryf, córką Józefa i Petronelli z Dębińskich herbu Rawicz, z którą miał synów: 1. Piotra, ożenionego z Honoratą Ponińską, 2. Ignacego Kajetana, męża Apolonii z Grodzickich, 3. Karola i 4. Michała. Na majątku pozostał Ignacy Kajetan, który w roku 1773 wykupił od Prądzyńskich wsie Grodzice i Łagiewniki w wojew. sieradzkim powiększając tym samym rodzinny majątek. Błeszyńscy władali Żelisławiem do czasu konfiskaty dóbr przez władze carskie za udział w powstaniu styczniowym Zdzisława Błeszyńskiego (prawnuka Tomasza Błeszyńskiego), oficera wojsk pruskich, dowódcy szwadronu jazdy powstańczej w partii gen. Edmunda Taczanowskiego.

Tomasz Błeszyński przeżył aktywnie 98 lat, zmarł 20 kwietnia 1806 roku. Do jego najbliższych krewnych, obok już wymienionych zaliczyć należy, od strony ojca, stryjów: Hieronima i Sebastiana oraz ciotkę Konstancję 1v. Sokolnicką 2v. Mianowską a od strony matki, wujów Linowskich: Marcina i Jana Franciszka, pisarza konińskiego oraz ciotki: Aleksandrę, zakonnicę w Śremie, Teresę Gorzyńską, Urszulę Skorzewską, Konstancję 1v. Śleszyńską 2v. Dłużewską, Katarzynę Koczańska, Jadwigę Skrzetuską, Petronelę Węgierską i Ewę Czyżewską. Tomasz Błeszyński miał liczne rodzeństwo stryjeczne i wujeczno-cioteczne, m.in.: Józefa Karola, kanonika krakowskiego, Macieja, burgrabiego gr. sieradzkiego, Antoniego, Franciszka i Hieronima Błeszyńskich oraz Katarzynę Gorzyńską, żonę Andrzeja Bogusławskiego, regenta gr. i komornika granicznego sieradzkiego, Zygmunta Linowskiego, szambelana JKM, kasztelana łęczyckiego, starostę klonowskiego, lipnickiego i zgierskiego, Stanisława Linowskiego, podstolego wschowskiego, płk wojsk koronnych i Prokopa Linowskiego, wojskiego nowo korczyńskiego i łowczego kruszwickiego.

Po ostatnim podkomorzym sieradzkim Tomaszu Błeszyńskim pozostało wiele ważnych dokumentów przechowywanych m.in. w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie czy Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Pozostały także bezcenne insygnia urzędu podkomorskiego ofiarowane przez rodzinę Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiemu, gdzie się znajdują do dziś. Ponadto, w tymże muzeum zachował się portret Błeszyńskiego nieznanego autorstwa (nr inw. 6343), który uległ okaleczeniu polegającym na obcięciu zewnętrznych fragmentów z namalowanymi herbami, zapewne po to by zmieścił się w ramy.

W Żelisławiu stoi do dziś murowany dwór, wzniesiony najpewniej przez Tomasza Błeszyńskiego w drugiej połowie XVIII w. Jednak z powodu licznych zmian właścicieli na przełomie XIX i XX w. i zaniedbań dwór wraz z parkiem i zabudowaniami gospodarczymi uległy dewastacji. Obecna forma budynku i jego otoczenie nie przypominają dawnej rezydencji Błeszyńskich. Jak wyglądał niegdyś dwór w Żelisławiu przypomina nam ksiądz Ryszard Tuzin w swojej książce „Błaszki. Wzgórze Anny”. Oto co napisał – fragment: „Murowany dwór został rozplanowany w stylu niezmiernie popularnym w Rzeczypospolitej sarmackiej na tzw. godzinę 11. Parterowy budynek bez piwnic miał mieszkalne poddasze, na którym mieszkania znajdowały się w szczytach budynku i dwóch facjatkach. Budynek był nakryty dachem naczółkowym polskim. Przed wejściem do dworu znajdował się podjazd z owalnym klombem. Znajdujące się w centrum fasady frontowej wejście prowadziło do sieni, z której wychodziło się na wprost do salonu, w lewo do gabinetu właściciela, w prawo do pokoju dziecinnego. Od strony ogrodowej po lewo od salonu była jadalnia, a po prawej sypialnia. Facjata od strony ogrodu była wysunięta przed ścianę w formie ryzalitu, do której był dobudowany balkon wsparty na 4 filarach, pod którymi istniało wejście z salonu do ogrodu. Na północ od dworu znajdował się budynek kuchni. Dwór był otoczony rozległym parkiem z sadzawką, na której umieszczono wyspę z altanką. Pośród parku, między dworem a sadzawką rozpościerał się ogród w tzw. stylu sarmackim (prostokątny parter zamykały z trzech stron strzyżone zielone tunele - bindaże z grabów, z czwartej strony ogród był otwarty ku słońcu; w tej klamrze wysokiej zieleni powstawał bardzo dogodny mikroklimat zbawienny dla wszystkich domowników).

Zabudowania gospodarcze znajdowały się na południe od dworu.”

* Franciszek Bogusławski h. Ostoja, syn siostry ciotecznej Tomasza Błeszyńskiego – Katarzyny z Gorzyńskich Andrzejowej Bogusławskiej, córki Mikołaja i Teresy z Linowskich.

** Określenie „powiat radomski” odnosi się do miasta powiatowego - Radomska w województwie łódzkim powiecie radomszczańskim.

Rafał Bogusławski

_________________________________________________________________________________________________________________________________

Źródła i literatura:

1. PAN, Biblioteka Kórnicka, „Teki Dworzaczka – materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV – XX w.”,

2. Adam Boniecki, „Herbarz polski”, t.1 str. 283, 285, Warszawa 1889-1913,

3. Seweryn Uruski, „Rodzina. Herbarz szlachty polskiej”, t. 1 str. 232-234, Warszawa 1904-1931,

4. Elżbieta Sęczys, „Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861”, str. 30-31, Warszawa 2000,

5. Wojciech Szczygielski, „Referendum trzeciomajowe”, str. 122-138, WUŁ, Łódź 1994,

6. Wojciech Szczygielski, „Dzieje ziemi wieluńskiej”, WŁ, Łódź 1969,

7. Wacław Szczygielski, „Konfederacja barska w Wielkopolsce, 1768-1770”, str. 116, IW PAX, Warszawa 1970,

8. PAN, Biblioteka Kórnicka, red. Antoni Gąsiorowski, „Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy”, Kórnik 1993,

9. Władysław Konopczyński, „Krwawe dni nad górną Wartą” [w] Rocznik Oddziału Łódzkiego PTH, 1929-1930, Łódź 1930,

10. Zygmunt Gloger, „Encyklopedia staropolska”, wydanie VII, Warszawa 1996,

11. praca zbiorowa pod red. Marka Rostworowskiego, „Polaków portret własny”, cz. II, str. 72-73,

12. Ks. Ryszard Tuzin, „Bałszki. Wzgórze Anny”, wyd. I, Błaszki 2000,

13. M.J. Minakowski, „Ci wielcy Polacy to nasza rodzina”, CD, Kraków 2005,

14. Księgi Sieradzkie grodzkie 186, k.336-338v., relacje 131, k.378-378v., AGAD w Warszawie,

15. Józef Kobierzycki, „Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej”, cz. I, str. 99, 101, 107, 109, 110, cz. II, str. 44, 67, 68, 99, 103, Warszawa 1915.

16. Jędrzej Kitowicz, „Pamietnik czyli Historia polska”, PIW, Warszawa 2005.

17. Andrzej Ruszkowski, „Sieradz i okolice”, Sieradz 2000.

[1] Księgi Sieradzkie grodzkie relacje 131, k.378-378v.

[2] Akt konfederacji sieradzkiej (odpis, Zakł. Dokum. Kraków, Teki Pawińskiego).

[3] Lenartowicz do Kołłątaja, 11 stycznia 1792 r., BPAN Kr., 197, k. 1v. Cytat w: Wojciech Szczygielski, „Referendum trzeciomajowe”, WUŁ, Łódź 1994

[4] Akces szlachty sieradzkiej do Konstytucji 3 Maja, AGAD, Księgi Sier. gr. rel. 186, k. 336-338v.

[5] Tamże

[6] Lenartowicz do Kołłątaja, 25 luty 1792 r., BPAN Kr., 186, k. 97. Cytat w: Wojciech Szczygielski, „Referendum trzeciomajowe”, WUŁ, Łódź 1994

[7] Uchwała sejmiku sieradzkiego z 14 lutego 1792 r., Bibl. Czartoryskich, 886, s.121. Cytat w: Wojciech Szczygielski, „Referendum trzeciomajowe”, WUŁ, Łódź 1994