2008-11-06

Rafał Bogusławski

Major Stanisław Bogusławski - żołnierz z Ziemi Sieradzkiej

Koniec listopada 1812 roku. Berezyna: „...której wody nie opadły jeszcze zupełnie od jesiennego wezbrania, szumiała i pieniła się złowrogo. Przed nami, z drugiej strony mostu, biły w górę dymne łuny ognisk, rozłożonych w okopach, gdzie spoczywały dwa nasze pułki (...). Cisza zaległa okopy. Rozłożeni kolumnami przy ogniskach żołnierze spoczywali snem twardym”[1]. Ta noc byłą jeszcze spokojną. Nazajutrz rozpoczęła się ostatnia z wielkich bitew armii Napoleona w kampanii rosyjskiej, w której kluczową rolę odegrali żołnierze z różnych stron Polski - z ziemi warszawskiej, sandomierskiej, poznańskiej, a także z ziemi sieradzkiej. Jednym z nich był Stanisław Bogusławski, którego losy prezentuję w niniejszym artykule.

Urodził się około 1784 roku w rodzinie szlacheckiej od wieków związanej z ziemią sieradzką. Był synem Maksymiliana Ścibor-Bogusławskiego herbu Ostoja i Faustyny z Passentha-Kiedrowskich herbu Sas, wnukiem po mieczu Franciszka, chorążego wojsk koronnych i prawnukiem Andrzeja Bogusławskiego, instygatora Trybunału Koronnego, regenta grodzkiego sieradzkiego i komornika granicznego sieradzkiego.

Członkowie rodziny Stanisława Bogusławskiego należeli do zamożnych i niejednokrotnie czołowych przedstawicieli lokalnych społeczności szlacheckich województwa sieradzkiego. Ojciec Stanisława - Maksymilian Bogusławski był właścicielem dóbr Smaszków, położonych na wschód od Błaszek w powiecie sieradzkim oraz nieruchomości w Opatówku koło Kalisza. Stryj Stanisława - Ludwik Bogusławski, komornik ziemski sieradzki, posiadał wieś Włocin z osadą młyńską zwaną Chudoba, jedną trzecią wsi Grzymaczew, folwark Jaruszkowski oraz pustkowia: Kije, Stelmach, Niwa i Pęczek w pow. sieradzkim. Dobra te stryj Ludwik odziedziczył po swym ojcu a dziadku Stanisława - Franciszku Bogusławskim. Był to majątek, który w połowie XV w. należał do Piotra z Wrzący herbu Świnka, protoplasty rodu Zajączków, a następnie do Oporowskich, Jastrzębskich, Russockich, Suchorzewskich, Grodzickich, Borzysławskich i Malskich. W sierpniu 1696 r. Michał Malski zastawił wieś Włocin i części w Grzymaczewie Marcinowi Bogusławskiemu za 1583 zł. pol. Dwadzieścia siedem lat później dobra te wykupił ostatecznie z rąk Malskiego syn Marcina - Andrzej Bogusławski, pradziad Stanisława.

Stanisław Bogusławski miał czworo rodzeństwa: Antoninę Helenę, późniejszą żonę Walentego Opielińskiego, prezydenta miasta Kalisza, Pacyfika, rewizora Skarbu Narodowego w 1816 r., Joannę i najmłodszego Wojciecha, dziedzica rozległych dóbr Pawłówek pod Kaliszem w latach 1833-1855. Ważnymi osobami w rodzinie Stanisława byli bracia jego dziadka Franciszka - Ignacy Bogusławski, ksiądz kanonik kolegiaty łęczyckiej i Jakub Bogusławski, mąż Marianny Chodakowskiej, siostry rodzonej braci Chodakowskich – Maksymiliana, pułkownika wojsk koronnych i Piotra, podstarosty ostrzeszowskiego, konfederatów barskich. Nie sposób nie wspomnieć o jego ciotce, siostrze przyrodniej ojca - Tekli Bogusławskiej, żonie Michała Mokrskiego, dziedzica Kobylej Góry i Ciężkowic, szambelana króla Stanisława Augusta. Od strony matki znaczącą postacią w rodzinie był dziad Stanisława - Antoni Passentha-Kiedrowski, dziedzic dóbr Czachóry, Głuchów oraz Izdebno. Nie można także zapomnieć o braciach Antoniego Passentha-Kiedrowskiego - Andrzeju Kiedrowskim, burgrabim grodzkim piotrkowskim, dziedzicu wsi Kołdowa i Janie Tadeuszu Kiedrowskim, archidiakonie i oficjale kamieńskim. Kończąc opis stosunków rodzinnych Stanisława Bogusławskiego trzeba przedstawić jego wujów Kiedrowskich: 1. Piotra, dziedzica połowy Borucina, Dobiesławia, Słonej Łąki, części Kurczewka i Popówka, 2. Mikołaja, dziedzica Wójcic i Zawadek, 3. Andrzeja, 4. Michała i 5. Jakuba oraz ich siostrę Barbarę, zamężną Felicjanową Smorowską.

Stanisław Bogusławski dzieciństwo spędzał najpewniej zarówno w Czachórach u dziadków Kiedrowskich, jak i u swego stryja Ludwika w rodzinnym Włocinie, głównie jednak w Kaliszu, gdzie mieszkali jego rodzice. Tam w latach późniejszych zapewne kształcił się, czemu dał świadectwo przed notariuszem kaliskim Franciszkiem Bajerem przyjaciel rodziny Feliks Walderowicz, radca Urzędu Municypalnego miasta Kalisza w słowach: „...znając doskonale (...) Maksymiliana i Faustynę małżonków Bogusławskich, którzy tu w Kaliszu zamieszkiwali i od lat przeszło trzydziestu znając ich i w przyjaźni z nimi zostając miałem sposobność poznać ich familię, a stąd zaświadczyć mogę, iż po tych więcej nie pozostało potomków jak tylko pięcioro rodzonych dzieci (...) z nimi wychowywałem się i do szkół (...) tu w Kaliszu chodziłem”.

Połowa lat 90-tych XVIII wieku to czas, kiedy Austria, Prusy i Rosja bez większych przeszkód zagarnęły całą Polskę i wprowadzały własny język, administrację i urzędników. Szlachta została pozbawiona praw, z jakich od wieków korzystała. Był to jeden z najtrudniejszych okresów w życiu rodziny Bogusławskich. Stryj Stanisława - Ludwik Bogusławski zaciągał pożyczki pod hipotekę rodzinnego majątku, m.in. u bankiera berlińskiego Salomona Nathana w latach 1801-1803. Część długów zdołał spłacić, lecz u schyłku pierwszej dekady XIX w. zmarł, pozostawiając rodzinie Włocin i ...długi.

Po śmierci stryja Stanisław Bogusławski najprawdopodobniej zamieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem we wspomnianym Włocinie, który przeszedł drogą spadku na rzecz jego ojca, wówczas już bardzo ciężko chorego. Stan zdrowia Maksymiliana Bogusławskiego był zły do tego stopnia, że został on sądownie pozbawiony własnej woli i znajdował się od kilku lat pod opieką rodziny. Jak sądzę, głównie z tej przyczyny, majątek został oddany w trzyletnią dzierżawę Władysławowi Łubieńskiemu, dziedzicowi dóbr Piotrów, za kaucję 10 tys. zł rocznie. Być może ze względu na problemy finansowe matka Stanisława Bogusławskiego postanowiła sprzedać posiadane place w Opatówku (pozostałe po spaleniu się zabudowań) przy Rynku pod nr 56 oraz grunty rolne położone za miastem. Nieruchomości kupili Jan i Zofia Skórczyńscy, obywatele z Opatówka za kwotę 1200 zł pol.

Stanisław Bogusławski służbę wojskową rozpoczął w szeregach Wojsk Pruskich, a w roku 1809, 15 września, wstąpił do 17 pułku piechoty wojsk Księstwa Warszawskiego w randze porucznika. Pułk ten, dowodzony przez płk Józefa Hornowskiego, utworzony został kosztem ordynacji Zamojskich i pod koniec 1809 roku stacjonował w Warszawie i w Płocku. Podczas parady w stolicy 5 stycznia 1810 r. żołnierze 17 pułku piechoty złożyli przysięgę wierności królowi saskiemu, księciu warszawskiemu Fryderykowi Augustowi, a w końcu kwietnia 1811 r. otrzymali rozkaz udania się do Torunia na załogę. W czasie kampanii 1812 roku pułk ten należał do drugiej dywizji gen. Henryka Dąbrowskiego i rozlokowany był w trójkącie Mochylew - Bobrujsk - Borysów. Tam staczał liczne zwycięskie bitwy i potyczki z wrogiem, m.in. pod Pankratowiczami, gdzie 14 września grupa bojowa Hornowskiego zmusiła wojska rosyjskie do panicznej ucieczki z pola walki. Pułk ten wsławił się zwłaszcza podczas przeprawy Wielkiej Armii Napoleona przez Berezynę. Była to ostatnia bitwa pułku w kampanii rosyjskiej. W wyniku krwawych bojów umożliwiono przeprawę niemal wszystkich cofających się wojsk napoleońskich. Uczestnikiem tych wydarzeń był porucznik Stanisław Bogusławski, który 21 stycznia 1813 roku awansował do stopnia kapitana wojsk Księstwa Warszawskiego i odznaczony został krzyżem wojskowym, co wzmiankowane jest w licznych dokumentach z lat późniejszych. Wówczas klęska wojsk napoleońskich była już przesądzona. Ciągle jednak trwał opór na terenie Księstwa przeciw tryumfującym wojskom cara Aleksandra I. 13 lutego 1813 roku kadr 17 pułku został zaskoczony w Tyńcu przez żołnierzy rosyjskich i wzięty do niewoli. Nie wiem, czy Stanisław Bogusławski był wśród uwięzionych, ale ta wojna dla niego i tak dobiegła końca. Przegrana kampania Napoleona w 1813 roku i śmierć Józefa Poniatowskiego w bitwie pod Lipskiem przypieczętowały los Księstwa Warszawskiego, które od tej chwili znalazło się w orbicie wpływów rosyjskich. Po abdykacji Napoleona w kwietniu 1814 roku gen. Dąbrowski, za przyzwoleniem cara Aleksandra I, rozpoczął organizowanie rozproszonych resztek Wojska Polskiego. Stanisław Bogusławski zapewne stawił się w czerwcu 1814 r. zgodnie z rozkazem dowództwa w Siedlcach, gdzie koncentrowano żołnierzy pułków piechoty: 6, 17 i 21. Po reorganizacji Wojsk Polskich, dnia 2 lutego 1815 r. został wcielony do 2 pułku piechoty liniowej pod dowództwem płk Koszarskiego. Niedługo potem podał się do dymisji. Na stałe zamieszkał w rodzinnym Włocinie. Rychła śmierć jego ojca Maksymiliana Bogusławskiego postawiła rodzinę przed koniecznością przeprowadzenia podziału majątku i spłacenia wierzytelności. W czerwcu 1814 roku Stanisław Bogusławski wraz z siostrami Antoniną i Joanną oraz z braćmi Pacyfikiem i Wojciechem doszli do porozumienia w sprawie podziału majątku. Być może już wówczas zapadła decyzja sprzedaży Włocina. Odpowiedzialność przeprowadzenia całej operacji w sensie prawnym spadła na Stanisława Bogusławskiego, który stał się de facto dziedzicem tych dóbr oraz pełnomocnikiem swego rodzeństwa w sprawach majątkowych. W pierwotnych planach majątek miał być sprzedany bratu ciotecznemu Ignacemu Mokrskiemu, ostatecznie jednak Włocin kupił 27 maja 1816 roku Alojzy Wierusz-Niemojowski za kwotę 143 tys. zł. pol. „...ze wszystkiemi przyległościami do tych dóbr należącymi polami, rolami, łąkami, borami, rzekami, wszelkich ściekami stawami i sadzawkami, młynem, znajdującemi się zasiewami, wszelkimi ozimemi i jaremi tak dworskiemi iako i wieyskiemi, załogami włościan, ich powinnościami, czynszami, daninami, propinacjami w tych dobrach będącemi, garcem większym iednym, i kotłem także iednym miedzianemi oraz z statkami drewnianemi, gorzelanemi, i browarnemi zgoła z wszelkiemi przyległościami...”. Trzeba tutaj zaznaczyć, iż wszelkiego rodzaju długi i zobowiązania ciążące na majątku pochłonęły blisko 118 tys. zł. pol., z czego przeszło 63 tys. zł. pol. należały się Tekli i Michałowi Mokrskim. Zatem dla rodzeństwa Bogusławskich i ich matki pozostało zaledwie ok. 25 tys. zł. pol. Kiedy w maju 1817 roku Stanisław Bogusławski dostał od Niemojowskiego sumy ze sprzedaży Włocina, mieszkał wraz z rodziną w dzierżawionym Zalesiu (pow. szadkowski). Wówczas, od dwóch lat był żonaty. Ślub odbył się dnia 15 kwietnia 1815 r. Wtenczas jako 28-letni kawaler pojął za żonę Urszulę z Załuskowskich mającą 19 lat, córkę Zuzanny z Cichockich i Jana małżonków Załuskowskich herbu Rola. Ślubu udzielił młodej parze ksiądz Józef Karpiński, proboszcz parafii w Wojkowie a świadkami byli: Bogumił Kiedrowski, ksiądz Feliks Miazgowski i brat pana młodego Wojciech Bogusławski[2]. Urszula Załuskowska wychowywała się u boku matki Zuzanny z Cichockich i braci: Franciszka, Józefa, Napoleona (bohatera powstania listopadowego, ułana 2 pułku Jazdy Kaliskiej) i Erazma w majątku Jasionna. Tamtejszy dwór modrzewiowy z alkierzami, wzniesiony w 1752 r. przez dziadka Urszuli – Pawła Załuskowskiego, sędziego gr. sieradzkiego przetrwał do dzisiejszych czasów i stanowi jeden z ważniejszych zabytków na terenie powiatu sieradzkiego.

Ze związku Urszuli z Załuskowskich i Stanisława Bogusławskiego zrodzili się synowie Jan Nepomucen Adolf Bogusławski i Makary (zmarły 14 kwietnia 1816 r.). Urszula i Stanisław Bogusławscy krótko byli razem gdyż Urszula zmarła przedwcześnie. Stanisław Bogusławski miał przyrzeczony posag w wysokości 30 tys. zł. pol., lecz nigdy go nie odebrał.

W 1820 roku, 10 lutego Bogusławski wszedł ponownie w związek małżeński z siedemnastoletnią Franciszką Orłowską, córką Andrzeja i Magdaleny z Kamieńskich. Był wówczas dzierżawcą dóbr Sędzimirowice. Trzy lata później, 10 sierpnia 1823 roku zmarła we dworze w Kamienicy Polskiej, mieszkająca tam przy bracie Pacyfiku Bogusławskim, jego matka Faustyna. Śmierć matki postawiła Stanisława i jego rodzeństwo przed koniecznością przeprowadzenia podziału pozostawionych po niej kapitałów. Posiadała ona 9 500 zł. pol. z procentem na dobrach Czachóry, 9 000 zł. pol. z prowizjami na dobrach Borucin oraz 7 200 zł. pol. z zaległymi prowizjami na dobrach Biskupice. W sumie więc kapitał niemały. Do porozumienia między rodzeństwem Bogusławskimi w tej sprawie doszło 8 czerwca 1825 roku w Sądzie Pokoju w Kaliszu.

Stanisław Bogusławski od czasu sprzedaży rodowego majątku stale borykał się z brakiem gotówki, zaciągał więc liczne pożyczki (m.in. od kuzyna Ignacego Bogusławskiego, dzierżawcy Zawad i od brata Pacyfika). Mimo intratnych dzierżaw miał niekiedy kłopoty z ich spłacaniem. Przykładem może być sprawa z października 1826 roku, kiedy wskutek wyroku sądowego Stanisław musiał wypłacić Michałowi Wehr przeszło 1300 zł. pol. Na żądanie powoda zaprowadzona została o zapłacenie tejże sumy egzekucja do sprzedaży ruchomości zajętych już przez komornika. Bogusławski nie chcąc doczekać się skutków licytacji, zwłaszcza że do jej wykonania komornik dostał pomoc wojskową, postanowił ułożyć się z wierzycielem. Ostatecznie przesunięto termin spłaty długu. Stanisław Bogusławski był wówczas dzierżawcą Szadowa Pańskiego w pow. wartskim i jak sądzę nie mógł mieć większych problemów ze zgromadzeniem odpowiedniej sumy w nowo wyznaczonym terminie. Kłopoty finansowe były chyba przejściowe, skoro we wrześniu 1828 r. Stanisław Bogusławski kupił od wuja Mikołaja Kiedrowskiego dobra Zawadki w pow. sieradzkim. Jednak ze względu na to, że wuj Kiedrowski miał spore długi, m.in. u Julii z hr. Brandeburgów, zamężnej księżnej de Anhalt-Coethen i u niejakich Kosickich, de facto do transakcji nie doszło. Kosiccy przejęli Zawadki, zobowiązując się spłacić wszelkie długi ciążące na tych dobrach oraz wypłacić Stanisławowi Bogusławskiemu sumę 13500 zł. pol. Natomiast Stanisław zobowiązał się opłacać roczną rentę w wysokości 1800 zł. pol. wujowi Kiedrowskiemu i jego małżonce Magdalenie (matce swej żony Franciszki), począwszy od 1832 r. Ponieważ jego żona Franciszka z Orłowskich miała zapisaną sumę 49558 zł. pol. na dobrach Brończyn, Bogusławscy zamieszkali w tym majątku czerpiąc z niego zyski należne im z tytułu tego zapisu.

Kiedy wybuchło powstanie listopadowe, Stanisław Bogusławski, stary żołnierz napoleoński, wziął w nim czynny udział. Wstąpił do 13 pułku piechoty w randze majora dnia 5 lutego 1831 r. Jego pułk, pod dowództwem ppłk Kazimierza Paszkowskiego działał w Warszawie i jej okolicach. W trakcie działań wojennych Stanisław Bogusławski został przeniesiony do 10 pułku piechoty pod dowództwem Piotra Wysockiego i brał udział w dniach 6-7 września 1831 r. w krwawej obronie Warszawy przed wojskami feldmarszałka I. Paskiewicza. Jego pułk wsławił się podczas tej bitwy bohaterską obroną szańca wolskiego. Kilkanaście dni później, 21 września Bogusławski został odznaczony Krzyżem Kawalerskim. Po upadku powstania wrócił do Brończyna, gdzie mieszkał wraz z rodziną jeszcze przez wiele lat. Do służby wojskowej już nie powrócił. Władze carskie nie honorowały jego rangi majora oraz uzyskanych odznaczeń z okresu wojny polsko-rosyjskiej. W dokumentach popowstaniowych występuje jako kapitan byłego Wojska Polskiego.

Po dwuletnich staraniach, 24 listopada 1838 roku Stanisław Bogusławski uzyskał potwierdzenie szlachectwa dziedzicznego przez Heroldię K.P. i otrzymał patent (legitymację) nr 1699. Wówczas był jeszcze współwłaścicielem Brończyna i tam mieszkał, ale siedem lat później spotykamy go w dokumentach jako dziedzica dóbr Stok. W ciągu tych 7 lat zaszły w życiu Stanisława Bogusławskiego wielkie zmiany. Zmarła jego druga małżonka Franciszka z Orłowskich. Stanisław ożenił się ponownie z Franciszką Rudnicką (córką Wojciecha i Elżbiety z Bimerów) wdową po Marcinie Wągrowskim, po której śmierci (17 grudnia 1847 r.) odziedziczył majątek Stok. W roku 1846 sporządził tabelę prestacyjną tych dóbr. Informacje zawarte w tych zestawieniach są bardzo ciekawe ponieważ wymieniono w nich imiona i nazwiska mieszkańców Stoku owego czasu. Z tabeli sporządzonej przez Bogusławskiego wynika, że wieś Stok zamieszkiwali w 1846 roku:

• Zagrodnicy 4 dniowi, utrzymujący się z roli – Korzeniak Walenty nr domu 8, Borowiak Andrzej nr domu 8, Nowacki Mikołaj nr domu 10, Borowiak Jerzy nr domu 12, wszyscy oni użytkowali po 11 morgów 150 prętów ziemi.

• Komornicy 3 dniowi, utrzymujący się z roli – Starecki Łukasz nr domu 4, Piątek Tomasz nr domu 9, Deska Walenty nr domu 12, Starecki Felicjan nr domu 12, Szymczak Andrzej nr domu 12 – wszyscy oni użytkowali po 5 morgów ziemi.

• Czynszownicy z Pustkowia Poremby utrzymujący się tylko z roli – Chojnacki Wojciech nr domu 16, miał on w użytkowaniu 7 morgów 240 prętów ziemi, Piegoński Jan nr domu 18, miał on w użytkowaniu 14 morgów 150 prętów ziemi, Mielcarek Piotr nr domu 19, miał on w użytkowaniu 10 morgów 240 prętów ziemi.

Zagrodnicy, Komornicy i Czynszownicy z Pustkowia Poremby razem użytkowali 104 morgi 30 prętów ziemi na co składało się: 7 morgów ogrodów warzywnych i sadów, 93 morgi pól uprawnych i 4 morgi 30 prętów łąk.

• Ponadto we wsi Stok mieszkało 28 Okupników, którzy łącznie użytkowali przeszło 320 mórg ziemi. Z nich najwięcej mieli w posesji: Gohl George nr domu 22 – 36 morgów 122 pręty, Szultz Gottfrid nr domu 15 – 30 morgów i Fiedler George nr domu 21 – 26 morgów 75 prętów[3].

Z początkiem lat 50-tych XIX w. Stanisław Bogusławski wstąpił po raz czwarty w związek małżeński z Marią Miniszewską, z którą doczekał się licznego potomstwa – trzech córek i syna. Wszystkie dzieci rodziły się w Stoku w parafii wojkowskiej. Pierwsza na świat przyszła 10 marca 1852 r. Stanisława Konstancja, której chrzest odbył się miesiąc później w Wojkowie, a rodzicami chrzestnymi jej byli – Klementyna Psarska i Jan Nepomucen Bogusławski. Następnie, w dniu 03 lutego 1853 r. urodziła się Maria Agata (przyszła żona adwokata Tomasza Stożkowskiego), ochrzczona w czerwcu tego roku. Jej rodzicami chrzestnymi byli: Florentyna Garlicka i Rudolf Neugebauer. Jako trzeci na świat przyszedł w dniu 21 marca 1854 r. Józef Wojciech. Trzymany był do chrztu (6/18 kwietnia 1854 r.) przez Michalinę z Przeuskich i Wojciecha małżonków Bogusławskich, dziedziców dóbr Pawłówek w kaliskiem. Ostatnim dzieckiem Marii i Stanisława Bogusławskich była Waleria Leokadia, która urodziła się 07 czerwca 1856 r. Jej rodzicami chrzestnymi byli: Leokadia Pstrokońska i Bolesław Karsznicki. Dziecko przeżyło zaledwie sześć miesięcy. Waleria zmarła w Stoku 16 grudnia 1856 r. Stanisław Bogusławski prócz wyżej wspomnianych dzieci miał syna Konrada, asesora Sądu Policji Poprawczej w Kaliszu.

Stanisław Bogusławski, najprawdopodobniej z końcem lat pięćdziesiątych przekazał zarządzanie dobrami Stok swemu najstarszemu synowi Janowi Nepomucenowi Bogusławskimu. Ostatnie lata swego życia spędził w Piegoniskach, wsi należącej do majętności stockich, „utrzymując się z własnych funduszów”[4]. Tam, w dniu 22 sierpnia 1859 r. zmarł mając lat 78. Akt zgonu spisał ksiądz H. Grzelak, proboszcz parafii wojkowskiej w obecności Walentego Karsznickiego, dziedzica części dóbr Grzymaczew i Maksymiliana Pestkowskiego, dzierżawcy dóbr Włocin. Z aktu zgonu Stanisława Bogusławskiego dowiadujemy się także, iż urodził się w Smaszkowie, majątku swego ojca Maksymiliana.

Jan Nepomucen Bogusławski ożenił się ze starszą od siebie o blisko dziewięć lat Pauliną z Wierusz-Niemojowskich, wdową po Leonie Załuskowskim h. Rola. Owocem tego związku było trzech synów: Lucjan Leon, Stanisław Kazimierz i Adolf (ur. 30 września 1849 r.) oraz córka Aniela Zuzanna (ur. w 1846 r.). Jan Nepomucen w znanych mi dokumentach z tego okresu występuje także jako dziedzic Czepowa Dolnego, Dąbrowy Rusieckiej, Zawad, Chrustów i Ochli w których posiadanie wszedł zapewne poprzez małżeństwo.

30 czerwca 1860 roku Jan Nepomucen Bogusławski kupił na licytacji publicznej w Kaliszu za 156 tys. zł. niegdyś sprzedane przez ojca Stanisława dobra Włocin. Był więc właścicielem kilku dużych majątków ziemskich i należał do najzamożniejszych ziemian regionu. Nie dziwi zatem fakt, że jego córka Aniela Zuzanna wstąpiła w roku 1866 w związek małżeński z Janem Władysławem Chrystowskim h. Starża, dziedzicem rozległych dóbr Tłokinia. Jan Nepomucen Bogusławski zawdzięczał swoją pozycję w dużej mierze ojcu Stanisławowi, który przez całe życie czynił starania o zabezpieczenie majątkowe dla swojej rodziny.

Źródła i literatura

1. PAN, Biblioteka Kórnicka, „Teki Dworzaczka - materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w.”,

2. Adam Boniecki, „Herbarz polski”, t.1 str. 349-350, t.10 str. 18, Warszawa 1889-1913,

3. Seweryn Uruski, „Rodzina. Herbarz szlachty polskiej”, t. 1 str. 278-279, t. 6 str. 304-305, Warszawa 1904-1931,

4. Elżbieta Sęczys, „Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861”, str. 38, 285, 492, Warszawa 2000,

5. Robert Bielecki, „Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego” t.1 str. 223, Warszawa 1995,

6. PAN, red. Witold Kula i Janina Leskiewicz, „Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej”, str. 262, Warszawa 1970,

7. Włodzimierz Marszałek, Przez pola i lasy Wysoczyzny Złoczewskiej, [w:] „Na sieradzkich szlakach” nr 3/59/2000/XV, str. 19-25,

8. PAN, Biblioteka Kórnicka, red. Antoni Gąsiorowski, „Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy”, Kórnik 1993,

9. Stanisław Małyszko, „Majątki wielkopolskie”, tom VI Powiat kaliski, MNRiPR-S w Szreniawie 2000.

10. Księgi Sieradzkie grodzkie, relacje (AGAD w Warszawie) - 87, k. 251-252, 259-260, 271-271v., 574-574v., 817-817v.,

11. Księgi Sieradzkie ziemskie (AGAD w Warszawie) - 83, k. 232-234v., 115 k. 204-204v., 258v.,

12. Akta notarialne kaliskie (Arch. Państw. w Kaliszu) - notariusz Józef Godlewski, nr 388 (1812r.), nr 57 (1815r.), nr 389 (1815r.), nr 157 (1816r.), nr 159 (1816r.), nr 160 (1816r.), nr 315 (1817r.), notariusz Franciszek Nowosielski, nr 47 (1820r.), nr 48 (1820r.), notariusz Franciszek Bajer, nr 67 (1829r.), nr 114 (1829r.),

13. Akta notarialne sieradzkie (Arch. Państw. w Łodzi oddz. w Sieradzu) - notariusz Antoni Pstrokoński, nr 107 (1814r.), nr 82 (1836r.),

14. Akta notarialne warckie (Arch. Państw. w Łodzi oddz. w Sieradzu) - notariusz Jan Strachowski, nr 13 (1821r.), notariusz Paweł Dębski, nr 90 (1822r.), nr 142 (1827r.), notariusz Wawrzyniec Janczewski, nr 119 (1832r.), nr 129 (1834r.),

15. Dokumenty Heroldii Królestwa Polskiego, Deputacji Szlacheckiej i Kancelarii Marszałka Szlachty Guberni Warszawskiej oraz II Rady Stanu K.P. i Ogólnego Zebrania Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu - jednostka nr 490 s. 22, jednostka nr 146 s. 280,

16. Józef Margules, Drugie dywizje w bojach o Polskę, 1776-2000, str. 43-46, DW Bellona, Warszawa 2003,

17. Marian Kukiel, „Wojna 1812 roku”, Kraków 1973,

18. Tomasz Strzeżek, „Warszawa 1831”, DW Bellona, Warszawa 1998,

19. Bronisław Gembarzewski, "Wojsko polskie - Księstwo Warszawskie 1807-1814, str. 101, Warszawa 1912.

[1] Relacja por. F. Mycielskiego cytowana w: Z pamiętników Czaplica, „Kłosy” 1886, nr 1100, str. 78

[2] Akta metrykalne parafii w Wojkowie, akt nr 12 z 1815 r., Arch. Diecezjalne we Włocławku.

[3] 1 morga = 300 prętów = 0,55976 ha.

[4] Akta metrykalne parafii w Wojkowie, akt nr 77 z 1859 r., Arch. Diecezjalne we Włocławku.