SIERPIEŃ 1944

Obchody w Gdańsku  (zdjęcia)

 W dniu 29 lipca 2004, na terenach Stoczni Gdańskiej odbyła się znamienna uroczystość otwarcia wystawy pt. Powstanie ’44. Znamienna, ponieważ wystawę tę umieszczono w tym samym miejscu gdzie 36 lat później znowu sierpień był świadkiem wydarzeń o randze nie tylko narodowej, ale i światowej. Taką samą rolę przypisują dzisiejsi historycy poświęceniu Powstańców Warszawskich.

Na obchodach stawili się sami Powstańcy i przedstawiciele organizacji podziemnych, wojskowych i harcerskich. Tym razem nasza Mama i Jej koleżanka ustąpiły miejsca przy sztandarze dwóm młodym (13 lat) „pocztówkom”: mojej córce Ani i Kaśki córce Magdzie, dla których była to najlepsza z możliwych lekcja historii, wzmocniona wykładem moim i mojego szwagra (wysłuchały nawet bez opędzania się i umiały potem odpowiedzieć na pytania zasadnicze).

 Uroczystość rozpoczęła się inscenizacją udanego ataku oddziału powstańców na placówkę niemiecką. Nasze realne bohaterki bardzo to przeżyły mówiąc, że aż im się gardło ścisnęło gdy usłyszały serie z karabinów i zobaczyły akcję chłopaków. Mamy w Trójmieście grupę ochotników traktujących Rekonstrukcje Historyczne jako swoje hobby (m.in. syn mojego kolegi z ogólniaka, Maciek Czyżewski). Wszystkie rekwizyty były prawdziwe z rkm-ami i vis-ami na czele. Rekonstruktorzy dostali gromkie brawa, w pełni zasłużone.

 Potem nastąpiły zwięzłe przemówienia osób zaproszonych albo głównych sprawców tego niecodziennego wydarzenia. Powitanie wygłosił dyrektor gdańskiego oddziału IPN, Edmund Krasowski. Po nim wystąpił Prof. Leon Kieres szef IPN, przedstawiciel prezydenta Gdańska, p. Szpak, Prezes Fundacji Centrum „Solidarności” p. Bogdan Lis, dyrektor oddziału warszawskiego IPN prof. Jerzy Eisler, i na końcu pomodlił się z zebranymi arcybiskup metropolita gdański Tadeusz Gocłowski zanosząc do Boga prośbę o wieczny odpoczynek dla Poległych.

Była to również okazja do odznaczenia wyróżniających się członków Światowego Związku Żołnierzy AK. Dekoracji Złotymi Odznakami Zasługi dokonał przedstawiciel Kapituły Rady Naczelnej Światowego Związku Żołnierzy AK.

Obecny był również Prof. Norman Davies a także kapelan powstańczy, ksiądz Prusak późniejszy świadek mordu na sanitariuszce Ince (Danuta Siedzikówna, która w Sopocie ma swój skwerek z pomnikiem niepodległościowym naprzeciwko uniwersytetu).

Był również obecny, incognito, prałat Jankowski, ostatnio znany pod pseudonimem Henryk J.

Trzymając się na wszelkimi wypadek z dala od arcybiskupa, siedział obok mojej Mamy. Nie zrobiłam zdjęcia (choć jakaś TV przepytała go na okoliczność bieżącą) bo po pierwsze nie lubię go a po drugie w razie czego nie umiem robić na zdjęciach czarnej opaski na oczach.

Gdy część Gości zwiedzała wystawę, inni mogli posilić się powstańczą grochówką lub chlebem ze smalcem aby nie dłużyło im się czekanie na wejście na ekspozycję, która ze względu na szczupłość miejsca nie mogła pomieścić wszystkich na raz.

Można było również skorzystać z powstańczej poczty z okolicznościowym stemplem i nabyć książki historyczne dotyczące AK i Powstania a także wszystkie poprzednie dzieła prof. Normana Davies’a. Jego najnowsza książka, mimo że przedstawiciele Znaku mieli ją w kartonach, miała być dostępna dopiero w godzinie „W”.

Sama wystawa to wielkoformatowe zdjęcia po 2-4 pod jednym tytułem. Tematy tych zdjęć są rewelacyjnie lapidarne i oddające stosunek obecnej naszej świadomości do tamtych lat, np. przewrotny tytuł Wyzwolenie ? i zdjęcie radzieckiego czołgu wjeżdżającego do miasta, albo Samotność ukazujące generała Bora Komorowskiego z bardzo wymownym wyrazem twarzy eskortowanego przez SS-manów. Jest także projekcja filmów z archiwów niemieckich i alianckich z oryginalnym podkładem muzycznym z Radia Błyskawica. W jednym miejscu zebrani są wszyscy dowódcy AK, powstania i zgrupowań.

O godzinie 17:00, w Ratuszu Głównomiejskim miał miejsce panel dyskusyjny prowadzony przez trzech znanych historyków: Prof. Normana Davies’a, dr Andrzeja Kunerta i prof. Jerzego Eislera. Prof. Davies podzielił się z nami swoimi doświadczeniami w trudnościach uzyskania odpowiedniej dokumentacji do badań oraz przedstawił 5 tez jakie omawia w swojej książce. Dr Kunert zagłębiał się w szczegóły akcji powstańczej i polityki alianckiej a prof. Eisler dał wykład ogólno-insurekcyjny łącząc zryw powstańczy z rokiem 1914, 1920 i 1980.

 Na zakończenie dzieci z domu kultury w Gdańsku dały przed Ratuszem koncert piosenek powstańczych i partyzanckich.

 Patrzyła, słuchała i fotografowała

Barbara Thun